Een verhaal van Logische Niveaus

Opweg naar zelfvertrouwen. Marks' pad langs de Logische Niveaus van Dilts.

Iedere keer weer… Je hoort een kritische opmerking, en voordat je het weet, voel je die steek van onzekerheid. Je hart bonkt, je zoekt naarstig naar een antwoord, en diep vanbinnen komt dat stemmetje: ‘Zie je wel, ik doe het niet goed genoeg…’

Het overkwam Mark keer op keer. Elke kritische blik of opmerking bracht hem uit balans.

Daardoor trok hij zich terug. Hield steeds vaker z’n ideeën voor zich… En steeds bleef hij zitten met dat knagende gevoel van onzekerheid.

Voor veel mensen, zoals Mark, is dit een herkenbaar patroon. Misschien voor jou ook wel…

Mark voelt zich onzeker wanneer zijn collega’s hem kritisch benaderen. Daarom zondert hij zich af en laat steeds minder van zich horen. Ook al heeft hij doorgaans toch echt wel goede ideeën.

De oplossing lijkt simpel: Mark moet gewoon sterker in zijn schoenen staan en gewoon voor zichzelf opkomen.

De realiteit is meer complex.

Het is niet een kwestie van gewoon even doen.

De bron van zijn uitdaging ligt niet aan de oppervlakte, in zijn omgeving of gedrag. De kern ligt dieper, zoals in: overtuigingen, waarden, identiteit of zelfs missie.

Om daar zicht op te krijgen, kun je goed gebruik maken van de Logische Niveaus van Dilts, een model uit NLP (Neuro Linguïstisch Programmeren. Dit model is een krachtige tool om inzicht te krijgen in jezelf en de oplossingen voor je probleem.

De Logische Niveaus

De Logische Niveaus van Dilts omvatten zes lagen: 

1. Omgeving: Waar gebeurt het? Wat zijn de externe factoren?
2. Gedrag: Wat doe je in die situatie?
3. Vaardigheden: Welke competenties gebruik je, of juist niet?
4. Waarden en overtuigingen: Wat geloof je over jezelf of de situatie?
5. Identiteit: Wie ben je in deze context?
6. Missie: Waar draait het voor jou écht om?

Mark wil graag meer zelfvertrouwen opbouwen, zodat hij zich ook weer kan vermannen tegen kritiek. Een mooi doel en laten de Logische Niveaus nu eens een mooi startpunt zijn voor de verkenning van Marks’ uitdaging.

Lopend langs de Logische Niveaus

Je kan deze oefening op verschillende manieren doen. Zelf vind ik het altijd fijn, om tijdens deze oefening daadwerkelijk langs de niveaus te lopen. Daarvoor leg ik dan voor ieder niveau een vel papier op de grond, zodat we letterlijk op ieder niveau stil kunnen staan.

Op deze manier komt ook voor Mark iedere laag duidelijk aan bod, wat de nodige inzichten met zich meebrengt.

• Omgeving: Het probleem speelt zich voornamelijk af op zijn werk, tussen kritische collega’s. Op zich mag hij zijn collega’s best. Maar wanneer ze kritische vragen stellen bij zijn voorstellen of ideeën dan voelt hij zich snel klein worden. Maar is de omgeving daar nu de oorzaak van? Nee, dat is vooral de plaats waar nú dit probleem zich afspeelt. Hij heeft het ook al eerder meegemaakt.
• Gedrag: Hij merkt dat hij zich afsluit en afzondert. Hij houdt zijn ideeën steeds vaker voor zich.  Hoewel dit gedrag hem tijdelijk rust biedt, lost het niets op. Zelf blijft hij er nu steeds mee zitten. Hij bereikt ook niet wat hij wil.
• Vaardigheden: Mark is gevoelig voor spanningen in de omgeving. Hoewel dit een kracht kan zijn, voelt hij zich er vooral door overweldigd.  Hij realiseert zich dat hij wel wat tools kan gebruiken om deze gevoeligheid om te zetten in kracht.
• Waarden en overtuigingen: Zijn diepgewortelde overtuiging, “Ik doe het niet goed genoeg,” kleurt hoe hij zichzelf ziet. Iedere keer dat iemand een kritische vraag stelt, is dat in zijn beleving vooral een bevestiging van zijn overtuiging en voelt dit dus als een persoonlijke aanval.
• Identiteit: Op dit niveau wordt het echt interessant. Mark gelooft namelijk dat hij iemand moet zijn die perfect is in de ogen van anderen. Dit legt een enorme druk op hem. Want het is een identiteit waar niet tegenop te leven valt. Iedere keer dat een ander dus kritisch is, heeft hij gefaald.
• Missie: Mark heeft een diepgeworteld verlangen om gezien en gewaardeerd te worden. Dat stamt al uit zijn jeugd, waar aandacht en waardering ver te zoeken waren. Maar hij realiseert zich nu ook dat gezien worden alleen kan, wanneer je ook jezelf laat zien. Werk aan de winkel dus.

Uiteindelijk ligt de kern van het probleem dus niet zozeer in zijn omgeving, gedrag of vaardigheden, hoewel daar ook zeker stappen gemaakt zullen worden. Een veel belangrijker stap om te zetten is het werken aan zijn identiteit, zodat hij zichzelf kan gaan laten zien en dus ook voldoen aan zijn missie om gezien en gewaardeerd te worden.

De reis naar zichzelf

Marks’ reis door de Logische Niveaus geeft hem helderheid. Hij beseft dat als hij écht zelfverzekerd wil zijn, hij moet werken aan zijn identiteit. Maar hoe doe je dat?

Dat hoeft hij gelukkig niet alleen te doen, want daar ga ik hem een handje bij helpen.

Hoe? Onder andere door:

1. Herkennen van patronen
   Een goede stap voor Mark is bewust worden van zijn automatische reacties. Hij mag leren zijn gedrag te observeren zonder oordeel. Door bijvoorbeeld mindfulness-oefeningen in te zetten, kan hij beter omgaan met de spanningen die hij voelt in uitdagende momenten.
2. Belemmerende overtuigingen doorbreken
   Eén van de diepgewortelde overtuigingen van Mark ‘Ik doe het niet goed genoeg’, is een overtuiging die doorbroken mag worden. Gelukkig kent NLP daar ook een aantal hele mooie technieken voor, zodat Mark straks deze overtuiging mooi kan vervangen door eentje die hem wél helpt.
3. Versterken van zijn identiteit
   Een belangrijke stap in Marks’ proces zal zijn: het opnieuw definiëren van wie hij wil zijn. Een stap waar onder andere ook zijn waarden bij verkent zullen worden. Wie ben je? Wat is belangrijk voor je? Wanneer hij dat helder krijgt, wordt het ook makkelijker voor de echte Mark om gezien en gewaardeerd te worden.
4. Leven vanuit zijn missie
   Gezien en gewaardeerd worden. Een missie waarin een shift mag plaatsvinden van afhankelijkheid van anderen, naar deze missie zelf belichamen. Wanneer hij zelf zijn eigen waarde gaat erkennen, straalt hij dit ook naar buiten uit.

 Hoe kunnen de Logische Niveaus jou helpen?

De reis die Mark maakt, is er een van groei en zelfontdekking. Misschien herken je jezelf in zijn verhaal. Misschien zijn er situaties waarin jij anders zou willen reageren, maar weet je niet waar je moet beginnen.

Het mooie van de Logische Niveaus is dat ze je een helder kader bieden om je eigen uitdagingen te verkennen. Net zoals ik samen met Mark heb gedaan.

Wanneer je voor jouw probleem langs iedere laag van de Logische Niveaus loopt en deze helemaal onderzoekt, krijg je inzichten waar je mee aan de slag kunt.

De kern van een probleem doet zich zelden voor op de laag waar het probleem tot uiting komt. Door de kern van het probleem te achterhalen, kun je daar boven gaan werken om tot een oplossing te komen.

Een verandering op 1 laag van de Logische Niveaus heeft een effect dat op alle lagen die eronder liggen doorgevoerd zal worden.

Samen aan de slag!

Ik ben Caspar van der Poel, NLP en Mindfulness coach en trainer met een diepgewortelde passie om jou vooruit te helpen. Zodat jij jezelf kunt zijn, in verbinding met jezelf en anderen.

Ik ga graag eens met je in gesprek, zodat we samen kunnen ontdekken hoe en waarmee ik jou kan helpen.